واشنگتن: به گزارش راز نیوز | فرمانده ارتش پاکستان، که از او بهعنوان قدرتمندترین چهره نظامی این کشور در دهههای اخیر یاد میشود، با دشوارترین آزمون دوران قدرت بیسابقه خود روبهرو شده است؛ آزمونی که در پی فشار ایالات متحده برای مشارکت اسلامآباد در نیروی تثبیتکننده غزه شکل گرفته و به گفته تحلیلگران میتواند موجی از واکنشها و نارضایتیهای داخلی را در پاکستان برانگیزد.
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، فیلد مارشال «عاصم منیر» قرار است طی هفتههای آینده به واشنگتن سفر کرده و با «دونالد ترامپ»، رئیسجمهور ایالات متحده، دیدار کند. این سومین دیدار دو طرف طی شش ماه گذشته خواهد بود؛ دیداری که به گفته دو منبع آگاه، از جمله یکی از بازیگران کلیدی در دیپلماسی اقتصادی ارتش پاکستان، محور اصلی آن بررسی مشارکت احتمالی پاکستان در نیروی موسوم به «تثبیت غزه» خواهد بود.
طرح 20 بندی ترامپ برای غزه، استقرار نیرویی متشکل از کشورهای مسلمان را برای نظارت بر دوره گذار، بازسازی، و احیای اقتصادی این منطقه جنگزده که در نتیجه بیش از دو سال بمباران شدید ارتش اسرائیل بهشدت ویران شده، پیشبینی کرده است.
با این حال، بسیاری از کشورها نسبت به مشارکت در مأموریتی که هدف آن خلع سلاح جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) عنوان شده، محتاط و نگران هستند؛ چرا که چنین اقدامی میتواند آنها را بهطور مستقیم در منازعه درگیر کرده و خشم افکار عمومی حامی فلسطین و مخالف اسرائیل را در داخل کشورهایشان شعلهور سازد.
در این میان، عاصم منیر طی ماههای اخیر روابط نزدیکی با رئیسجمهور آمریکا برقرار کرده است؛ روابطی که بهگفته ناظران، با هدف ترمیم سالها بیاعتمادی میان واشنگتن و اسلامآباد شکل گرفته است.
در ژوئن گذشته، این نزدیکی با برگزاری ضیافت ناهار خصوصی در کاخ سفید به میزبانی ترامپ از فرمانده ارتش پاکستان به اوج رسید؛ رویدادی کمسابقه که برای نخستینبار بدون حضور هیچ مقام غیرنظامی پاکستانی برگزار شد و پیام روشنی از تمایل واشنگتن برای تعامل مستقیم با مرکز واقعی قدرت در پاکستان داشت.
مایکل کوگلمن پژوهشگر ارشد امور جنوب آسیا در شورای آتلانتیک مستقر در واشنگتن، در اینباره میگوید: «عدم مشارکت پاکستان در نیروی تثبیت غزه میتواند ترامپ را ناخشنود کند؛ موضوعی که برای دولتی مانند پاکستان، که آشکارا مایل است در مدار رضایت واشنگتن باقی بماند (بهویژه برای جذب سرمایهگذاری آمریکا و دریافت کمکهای امنیتی) مسئلهای بسیار مهم تلقی میشود.»
فشار برای ایفای نقش
پاکستان، بهعنوان تنها کشور مسلمان دارای سلاح هستهای، دارای ارتشی آزموده در جنگ است؛ ارتشی که سه بار با رقیب دیرینه خود، هند، وارد جنگ شده، در تابستان امسال نیز درگیر یک درگیری کوتاهمدت بوده و سالهاست با شورشهای مسلحانه در مناطق دورافتاده دستوپنجه نرم میکند.
این کشور هماکنون نیز با موج تازهای از خشونت گروههای اسلامگرای مسلح مواجه است که به گفته اسلامآباد، از خاک افغانستان فعالیت میکنند.
عایشه صدیقه نویسنده و تحلیلگر برجسته امور دفاعی، معتقد است توان نظامی پاکستان خود به عاملی برای افزایش فشار بر فرمانده ارتش تبدیل شده است. او میگوید: «قدرت نظامی پاکستان باعث شده این انتظار شکل بگیرد که عاصم منیر ظرفیت عملیاتی خود را در چنین مأموریتی به کار گیرد.»
با این حال، ارتش پاکستان، وزارت خارجه و وزارت اطلاعات این کشور تاکنون به پرسشهای رویترز در این زمینه پاسخ ندادهاند. کاخ سفید نیز از اظهار نظر رسمی خودداری کرده است.
در همین حال، «اسحاق دار» وزیر امور خارجه پاکستان، ماه گذشته اعلام کرد که اسلامآباد ممکن است مشارکت در مأموریتهای صلحبانی را بررسی کند، اما تأکید کرد: «خلع سلاح حماس وظیفه ما نیست.»
قدرتی بیسابقه با پوشش قانونی
عاصم منیر در ماه جاری میلادی بهعنوان «فرمانده کل نیروهای دفاعی» منصوب شد؛ سمتی که فرماندهی نیروی هوایی و دریایی را نیز به او واگذار میکند. دوره مأموریت او تا سال 2030 تمدید شده و طبق اصلاحات قانون اساسی که اخیراً با حمایت دولت غیرنظامی پاکستان از پارلمان گذشت، وی عنوان «فیلد مارشال» را بهطور دائمی حفظ خواهد کرد و از مصونیت مادامالعمر در برابر هرگونه پیگرد قضایی برخوردار است.
کوگلمن در اینباره میگوید: «افراد بسیار کمی در پاکستان هستند که مانند منیر بتوانند چنین ریسکهایی را بپذیرند. او اکنون قدرتی مهارنشده دارد که با قانون اساسی نیز محافظت میشود.»
خطر در جبهه داخلی
در هفتههای اخیر، فرمانده ارتش پاکستان با رهبران نظامی و غیرنظامی کشورهای متعددی از جمله اندونزی، مالزی، عربستان سعودی، ترکیه، اردن، مصر و قطر دیدار کرده است؛ دیدارهایی که به گفته تحلیلگران، میتواند بخشی از رایزنیها درباره نیروی احتمالی غزه باشد.
اما نگرانی اصلی در داخل پاکستان، واکنشهای مردمی است. مشارکت نیروهای پاکستانی در غزه تحت یک طرح مورد حمایت آمریکا با هدف خلع سلاح نیروهای مقاومت، ممکن است اعتراضات گسترده احزاب اسلامگرا را که بهشدت مخالف ایالات متحده و اسرائیل هستند، دوباره شعلهور کند. این گروهها از توان بالای بسیج خیابانی برخوردارند و میتوانند هزاران نفر را به خیابانها بکشانند.
در ماه اکتبر، یکی از احزاب اسلامگرای تندرو و ضداسرائیلی (که به خشونت شهرت دارد و مدافع اجرای سختگیرانه قوانین کفرگویی در پاکستان است) از سوی دولت گروه ممنوعه اعلام شد.
مقامات امنیتی اعلام کردهاند که رهبران این حزب و بیش از 1500 نفر از هوادارانش بازداشت و داراییها و حسابهای بانکی آنها مسدود شده است. با این حال، به گفته ناظران، اگرچه این حزب غیرقانونی شده، اما ایدئولوژی آن همچنان در جامعه زنده است.
از سوی دیگر، حزب «تحریک انصاف» به رهبری عمران خان، نخستوزیر سابق زندانی پاکستان، که حامیانش در انتخابات ملی 2024 بیشترین کرسیها را به دست آوردند، نیز خصومتی عمیق با عاصم منیر دارد و میتواند به کانونی برای اعتراضات بدل شود.
عبدالباسط پژوهشگر ارشد مدرسه مطالعات بینالمللی در سنگاپور، هشدار میدهد: «اگر پس از استقرار نیروی غزه اوضاع تشدید شود، مشکلات خیلی سریع بروز خواهند کرد. مردم خواهند گفت: “عاصم منیر در حال اجرای خواستههای اسرائیل است.” نادیده گرفتن این واکنش، سادهلوحانه خواهد بود.»
این گزارش نشان میدهد که فرمانده ارتش پاکستان، در اوج قدرت و نفوذ بیسابقه خود، اکنون با آزمونی سرنوشت ساز مواجه است که میتواند نهتنها روابط خارجی اسلامآباد، بلکه ثبات سیاسی و اجتماعی این کشور 250 میلیونی را نیز تحت تأثیر قرار دهد؛ تصمیمی که پیامدهای آن، فراتر از مرزهای پاکستان، در معادلات حساس خاورمیانه نیز بازتاب خواهد یافت.
